Kahve Yetişen Bölgeler-Afrika
Kahveye olan ilgilimiz ve bilgimiz arttıkça ve damak tadımıza göre bir tat profili çerçevesi çizmeye başladıkça artık kahvemizi kıta, ülke ve hatta ülke içerisindeki bölgelere göre seçmeye başlamamız da kaçınılmaz hale geldi. Biz de bu noktadan yola çıkarak kahve yetişen bölge topraklarına bir yolculuğa çıkalım ve bölgenin özelliklerine göre çekirdeğin sahip olduğu karakteristik özellikleri tanıyalım istedik. İlk bölgemiz Afrika.
Afrika denilince tabi ki ilk başta kahvenin doğduğu yer olan Etiyopya aklımıza gelse de bugün özellikle orta ve doğu Afrika bölgelerinde yer alan pek çok ülkenin kendine özgü teknikleriyle yetiştirip işlediği çekirdekler dikkat çekmektedir. Afrika topraklarının kahve üretimi için küresel ün kazanmasına neden olan yetiştirme koşullarının bir sonucu dünyanın en iyi kahvelerinden bazılarının Afrika kökenli olmasını sağlamakta ve Afrika kahveleri Dünya kahve ticaretinde önemli bir rol oynamaktadır.
Gelin Afrika’da yer alan ve öne çıkan bölge kahvelerine bir göz atalım.
ETİYOPYA (Dünya kahve ticaretinde 5. Sırada)
Kahvenin doğum yeri olarak kabul edilen Etiyopya bu anlamda efsanevi bir ülkedir. Kahve yetiştirmek, hasat etmek bir yana Etiyopya'da kahve içmek günlük rutinin bir parçasıdır ve törensel sunumlar dikkat çeker. Kahvenin anlık kavrulup demlendiği kahve törenleri önemli bir kültürel etkinliktir.
Etiyopya’da kahve türleri her şeyden önce yetiştirilme şekline göre 3’e ayrılmaktadır. Orman kahveleri, bahçe kahveleri ve plantasyon kahveleri.
Ülkedeki ana kahve bölgeleri Sidamo, Limu, Jima, Yirgacheffe, Harrar ve Gesha olan Etiyopya’da hasat dönemi genellikle Kasım-Şubat arasıdır.
Etiyopya kahvelerinin aromaları narenciye, genellikle bergamot ve hatta tropik meyve çiçeklerine kadar çok çeşitlidir. En iyi yıkanmış kahve örnekleri inanılmaz derecede zarif, karmaşık ve lezzetli olabiliyorken ve doğal olarak işlenmiş çekirdeklerde ise meyve notaları ön plana çıkabilmektedir.
BURUNDİ (Dünya kahve ticaretinde 31. Sırada)
Kahve Burundi’ye 1920'lerde Belçika’nın sömürge yönetimi altında iken geldi ve 1933'ten itibaren her çiftçinin en az elli kahve ağacı yetiştirmek zorunda kaldığı bir düzen işledi. Burundi 1960'larda bağımsızlığını kazandıktan sonra kahve sektörü özelleştirildi ancak birçok çiftçi mahsulünü büyütmeye devam etmek istemediği için sektör düşüşe geçti. Uzun yıllar durum böyle olsa da 1990’ların iç savaşı kahve sektörüne olumlu etki etti ve binlerce küçük çiftçi kalkınmanın yolunu kahvede buldu.
Yüksek rakımlı dağlık coğrafyası kahve yetiştirmek için oldukça uygun olan Burundi’nin ana kahve bölgeleri Gitega, Karuzi, Kayanza, Kirundo, Muyinga, Ngozi olup, hasat dönemi genellikle Mart-Temmuz ayları arasındadır. Bölge çekirdeklerinde kompleks meyve, baharat ve çiçek aromaları ile ön plana çıkmaktadır.
KENYA (Dünya kahve ticaretinde 16. Sırada)
Kenya, kahvenin doğum yeri olan Etiyopya'nın hemen yanında olmasına rağmen, çay sever bu ülke 1900'lere kadar ticari olarak kahve yetiştirmeye başlamamıştı. İskoç ve Fransız misyonerler, misyon çalışmalarını finanse etmek için ne zamanki mahsulü ülke topraklarına getirdiler, kahve hızla karlı bir ürün haline işte o zaman geldi.
Kahve başlangıçta İngiliz sömürgesi altında yetiştirilip sadece Londra’da satılıyor olsa da 1963’de Kenya’nın bağımsızlık kazanması ile sektör farklı bir boyut kazandı. Günümüzde Kenyalı üreticilerin eğitimine oldukça önem verilmektedir ve bölgeye yüksek kaliteye sahip bir üretim süreci hakimdir.
Bungoma, Kiambu, Mt. Elgon, Nyeri, Embu gibi bölge kahvelerinin ön plana çıktığı Kenya’da hasat dönemi Ekim-Ocak ya da Mart-Haziran arasıdır. Kenya kahveleri parlak yapısı, karmaşık meyve notalarının yanı sıra yoğun tatlılık ve asiditesi ile ön plana çıkmaktadır.
RWANDA (Dünya kahve ticaretinde 30. Sırada)
Alman ve Belçikalı misyonerlerin 1904 yılında ilk defa ülkeye kahve getirmesiyle Rwanda’da bu sektöre giriş yapılmış olsa da 1917 yılına kadar herhangi bir ihracat yapılmamıştır. Bu misyonerlerin Ruanda'ya düşük kaliteli, düşük maliyetli ama yüksek hacimli kahve çeşitleri getirmiş olması nedeniyle 1990'lara kadar sadece verim önemli, kalite oldukça düşüktü.
Rwanda da ilk kahve ağacı “Mibirizi” denilen bölgeye ekilen bir Bourbon türüydü. Belçika’nın ülkedeki kahve endüstrisi üzerindeki tekeli oldukça güçlüyken üzerine 1994 Ruanda Soykırımı ile kahve endüstrisi zora girdi ve kahve fiyatları dibi gördü. 2000'li yılların başında hükümet, “bin tepelik topraklarda” ekonomik iyileşmeyi teşvik etmenin bir yolu olarak kalite odaklı çeşitlerin yetiştirilmesini sübvanse etti.
Bugün ülkenin en büyük zenginliklerinden biri olan kahvenin kalitesinin korunması adına hükümet büyük destekler vermeye devam etmektedir ve Rwanda kahveleri hak ettiği fiyat skalası ile dünya genelinde kahve severlerle buluşabilmektedir.
Lake Kivu, Butare, Nyanza, Ngoma District gibi bölgelerin ön plana çıktığı Rwanda’da kahve hasatı Mart-Temmuz döneminde yapılmakta ve Rwanda kahveleri genellikle meyve, çiçek ve baharatların ince notaları ile derin bir toprak aroması ile dikkat çekmektedir.
TANZANYA (Dünya kahve ticaretinde 18. Sırada)
Tanzanya’ya kahvenin 16.yy’da Etiyopya’dan “Haya” denilen topluluk tarafından getirildiği ve “Haya Coffee” denilen bu kahvenin kaynatıldıktan ve tütsülendikten sonra demlendiği söylenir.
Rivayetler bir yana, Tanzanya’da nakde dönüşen ilk kahve mahsulü 1911 yılında Alman sömürgesi altındayken gerçekleşir. 1. Dünya savaşı sonrası bölgenin kontrolünün İngilizlere geçmesinden sonra İngilizler kahve yetiştiriciliğini desteklese de Haya topluluğu ile anlaşmazlıklar yüzünden istenilen verimliliğe ulaşılamaz. 1925 yılında Klimanjaro bölgesinde kurulan ilk kooperatif ile beraber üreticilerin iyi fiyatlarla doğrudan Londra’ya ticaret yapması sağlanmış ancak 1961 yılında bağımsızlığını kazanan Tanzanya’da ekonomik buhran yine de sektörün hak ettiği yere gelmesine engel olmuş.
Günümüzde kahve üretimi, dokuz ana büyüme alanı ile ülke geneline yayılmıştır. Diğer Afrika ülkeleriyle karşılaştırıldığında, yükseklik, iklim, üretim ve işleme farklılıkları nedeniyle kahve Tanzanya'da önemli ölçüde farklılık gösterir.
Kahvenin çoğu, doğal gölge için muz ağaçlarını kullanan küçük çiftçiler tarafından yetiştirilir. En bilinen yetiştirme bölgeleri Moshi, Kilimanjaro ve Arusha olan Kilimanjaro olan Tanzanya’da hasat Temmuz-Aralık döneminde yapılır. Tanzanya kahveleri çekirdek boyutuna göre derecelendirilir ve AA'nın en büyük olduğu, ardından A ve B'nin izlediği Kenya'dakiyle aynı sisteme sahiptir. ABD'ye ihraç edilen Tanzanya kahvesinin çoğu, daha tatlı ve daha lezzetli olduğu söylenen Tanzanya peaberry kahvesidir.
